Зани мардсифат, ё чанд гуфтание дар ҳошияи солрӯзи Муҳаббат Умаровна

Бо муаллимаи азизу гиромӣ, Мирсаидова Муҳаббат Умаровна моҳи апрели соли 1990 вохӯрда будам. Он айём дар кумитаи комсомолии вилоят дар вазифаи мудири шӯъба кор мекардам. Сарвари вақти комсомоли вилоят Набиҷон Юлдошев (бунёдгузор ва роҳбари муваффақи чопхонаи машҳури “Хуросон” дар шаҳри Хуҷанд) маро ба ҳузураш даъват кард ва хотиррасон шуд, ки имрӯз соати 13 дар утоқи кориам бошам ва як меҳмони азизу мӯътабаре ташриф меорад. Ӯ дар посух ба нигоҳҳои шигифтангези ман нимтабассуме карду “барои харидорӣ меоянд, харидории шумо” гуфт ва боз хомӯш монд…

Ин гуфтаҳо маро боз ҳам зиёдтар ҳайратзада карданд. Ростӣ, бо Набиҷон Эргашевич, тайи 2 сол ҳамкор будем ва маҳз бо ташаббуси ӯ ман аз ноҳия ба маркази вилоят омадам ва маро мудири шӯъбаи кумитаи комсомолии вилоят таъин карданд. Сӯҳбати мо бо эшон вобаста ба рӯҳи ҳамон замон ҳамеша ошкоро ва бепарда сурат мегирифт. Аммо ин бори аввал буд, ки сӯҳбати эшон бароям асрорангез менамуд ва ҳеҷ сару нӯги калобаи суханро ёфта наметавонистам.

-Ман розӣ не, шуморо бо дарназардошти таҷрибаи корӣ ба умед аз ноҳия овардем, ки тарбия карда, ба вазифаи боз ҳам калону пурмасъулияти кори байни ҷавонон пешбарӣ намоем. Вале дар ошёнаи даҳум мегӯянд, ки дар соҳаи журналистикаи телевизионӣ алҳол ягона муттахссисе ҳастед, ки дар вилоят ба сар мебаред, — бо дасташ ба сақф ишора карда, боз хомӯш монд.

Баъди ин гуфтаҳо, дилам андаке рӯшан шуд ва тахмин задам, ки эҳтимол сухан дар бораи аз рӯи тахассус ба кори нав гузаштани ман хоҳад буд. Чун медонистам, ки ҷиҳати таъсиси телевизиони вилоят, ки ҳамон айём дуюмин телевизиони кишвар ба ҳисоб мерафт, корҳои муайяне анҷом гирифта, заминаҳои фаннии ин коргоҳи нав мусоид шудаанд.

Тахминам дуруст баромад. Ҳамон рӯз ман бори аввал бо Мирсаидова Муҳаббат Умаровна, ки дар вазифаи Раиси кумитаи телевизион ва радиошунавонии вилоят кор мекарданд, вохӯрдам. Мулоқоти ман аз нахустин лаҳзааш хотирмон буд.

-Илҳомҷон, укои ширин, аз хотиратон набарояд, ки ман пеши Шумо омадам, бо як хоҳиш омадам, илтимос маро ноумед накунед. Ман шуморо намешинохтам, аммо аз миёни чандин нафар довталабон, ки дар байнашон шиносу ошно ва журналистони номӣ кам нестанд, номзадии шуморо пуштибонӣ мекунам. Дар Кумитаии телевизион ва радиои кишвар ва кумитаи вилоятии ҳизбӣ низ номзадии шуморо маъқул донистаанд. Чунки собиқаи хуби касбӣ доред ва чанд сол дар телевизиони ҷумҳурӣ кор кардаед. Маҳз ҳамин нукта бартарии шуморо дар қиёс бо дигар довталабон таъмин мекунад, биёед, муовини ман ва аввалин сармуҳаррири телевизиони вилоят шавед, якҷоя кор кунем, — муаллима андаке танаффус карданд, эҳтимол нахустин вокуниши маро интизор буданд.

Ман ҳанӯз намедонистам, чӣ гӯям, дар кӯчаи сарбастаи чорроҳаи интихоб қарор доштам.

Муаллима дигар намехостанд, ки дар сӯҳбати мо хомӯшӣ ҳукмфармоӣ кунад, зуд инони суханрро боз ба даст гирифтанд : “шумо Алиҷона нағз мешиносед, он кас ҳоло директори маркази техникии телевизион ва радио ҳастанд, дар пойтахт ҳарду ҳамкор будед, ҳоло дар вилоят ин корро метавонед идома диҳед… ҳама якҷоя аз як гиребон сар бароварда, кор мекунем…

Муҳаббат Умаровна, Алиҷон гуфта, Абдуалӣ Халиловро дар назар доштанд, ки эшон масъули бахши техникии телевизиони навташкили вилоятро ба уҳда доштанд. Ин аввалин ишораи мусбӣ буд, ки рағбати маро ба тарафдории пешниҳоди муаллима бедор кард. Баъдан ҳамсуҳбатам аз ман пурсон шуданд, ки оё ояндаи худро чӣ гуна мебинам, шуғли касбиро хуш дорам ё не, оё шароити зистам дар Хуҷанд чӣ гуна аст…

— Ба фикрам, дар шароити имрӯза рисолати шумо шуғли касбӣ аст, бахусус коре, ки агар розӣ шаведу якҷоя анҷом диҳем, дар саҳифаи таърих мемонад ва ҷойгоҳи арзандаи худашро ҳатман пайдо хоҳад кард. Мушкилоти манзили зист низ масъалаи ҳалшуданӣ, – муаллима устуворона маро ба он моил мекарданд, ки пешниҳодашонро қабул кунам.

Ростӣ, дар нахустин суҳбат муносибат, рафтор, гуфтор ва фарҳанги баланди муоширати Муҳаббат Умаровна маро мот кард ва далелҳои пешовардаи эшон дар бораи он, ки шуғли минбаъдаи худро чӣ гуна тасаввур мекунам, кора карданд. Бо гузашти ду рӯзи дигар, баъди машварат бо волидайни азизам ва чанде аз дӯстони хеле наздикам тасмим гирифтам, ки пешниҳоди муаллимаро қабул кунам ва аз оғози моҳи июни ҳамон сол ба ҳайси аввалин сармуҳаррири телвевизиони вилояти Ленинобод (ҳоло Суғд ) корро сар кардам.

Таъсиси телевизиони маҳаллӣ дар яке аз калонтарин минтақаҳои ҷумҳурӣ – вилояти Ленинобод (ҳоло Суғд ) дер боз ба миён омада буд. Аслан, таъсиси телевизионҳои маҳаллиро дар маркази вилоятҳои вақти ҷумҳурӣ санадҳои ҳизбию давлатӣ низ пешбинӣ мекарданд. Аммо ба чандин иллат ин кор дар ҳама ҷо таъхир мешуд ва яке аз сабабҳои асосӣ камбуди муттахассисони ҳам эҷодӣ ва ҳам техникӣ буд. Аммо Муҳаббат Умаровна тавонист, ки аввалин шуда бо дастгирии роҳбарияти вақти вилоят ва Кумитаи давлатии телевизион ва радиои ҷумҳуриро ин ташаббусро амалӣ намояд. Баъзан боварии кас намеояд, ки як зани резапайкар дар оғози соли 1989 пешниҳоди ҷиддиро дар бораи амалӣ шудани талаботи санадҳои қабулгардида ва таъсиси телевизони вилоят ба миён гузошта, баъди ду сол ба фаъолияти раимии ин телевизион ноил мешавад.

Муҳаббат Умаровна аслан одами сехи телевизион ва радио набуд, ҳарчанд бахши зиёди фаъолияти меҳнатии худро ба соҳаи фарҳанг бахшидааст. Аммо ҳисси кунҷковӣ эшонро вориди масъалаҳои телевизион ва радио карда буд ва нозукиҳои ин соҳаро хуб дарк менамуд. Дар тасмимгирӣ ҳеҷ гоҳ саросема намешуд ва ҳамеша ба гуфтаи муттахассисон такя мекард. Ба ҳамкоронаш модарвор ғамхорӣ мекард, дар ҳалли мушкилоти онҳо ҳамеша дасти ёрь мерасонд.

Барои банда кор дар телевизиони вилоят ва ҳамкорӣ бо Муҳаббат Умаровна як марҳилаи хеле хубу рангин ва пурмуҳтавои зиндагиам аст, ки аз он ёддоштҳои хеле гарму хотирмон боқӣ мондааст. Ин ҳанӯз қиссаи нонавишта аст, ки ба хости Худо, рӯзе ба он хоҳем баргашт.

Телевизиони вилояти Суғд дар айни авҷи раванди ошкорбаёнӣ ташкил гардид. Аммо дар он замон таҳаввулоти ҷиддии сиёсию иқтисодӣ ончунон ба зудӣ сурат мегирифт, ки паёмадҳои онҳоро пешгӯӣ кардан кариб, ки ғайриимкон буд. Маҳз дар ҳамин давра, бахусус ҳангоми оғози кашмакашҳои сиёсии Тоҷикистон таваҷҷуҳ ба васоити ахбори омма, аз ҷумла телевизиони вилоят ҳамчун минбар ва дастгоҳи муҳими таблиғотию ташвиқотӣ зиёд шуд.

Темурбой Мирхолиқов, котиби аввали кумитаи ҳизбии вилоят дар ёддоштҳои худ ин масъала ва ин марҳилаи корро дар телевизиони вилоят, таҳти сарварии Раиси кумитаи телевизион ва радиои вилоят Муҳаббат Мирсаидова хеле хуб инъикос кардааст.

“Акнун ҳама мехостанд, ки аз ин минбар истифода кунанд. Аммо он бо чӣ мақсад ва барои пиёда кардани кадом амал истифода мешавад, ханӯз маълум набуд. Чунки аллакай таъсиру назорати ҳизб ба ин ташкилот (телевизиони вилоят, шарҳи И.Ҷ) суст шуда буд. Чунки дар мамлакат департизатсия ё ғайриҳизбкунонии мақомомоти интизомӣ ва воситаҳои ахбор сурат мегирифт.

Акнун фақат бо нигоҳи воқеъбинона ва хайрхоҳонаи кормандони телевизион, ҳамчунин ба виҷдони онҳо умед бастан мумкин буду халос.

Бо даргузашти солҳо метавон бо ифтихор иброз дошт, ки ҳизб дар интихоби кадрҳои роҳбарикунандаи телевизиони вилоят хато накардааст. Ин ҳаргиз чунин маънӣ надорад, ки телевизион дар замони ихтилофи назари қувваҳои сиёсии Тоҷикистон, аз ҷумла тарафгири коммунистон буд. Не, чунин набуд. Балки бо дарназардошти вазъият телевизион, барои ҳосил шудани ризояти ҷомеа кӯшиш карда, тавонист, ки дар ин рох ҳиссаи муносиб гирад. “Мизи мудаввар”-и телевизион ба маркази баҳсҳои доманадори қувваҳоии гуногуни сиёсӣ, ки аллакай на фақат дар Душанбе, балки дар вилояти мо низ амал мекарданд, табдил гардида буд. Бо вуҷуди он, ки гирди ин миз намояндагони ҳукумати маҳаллӣ, ҳизбҳои сиёсӣ, аз ҷумла, комунистон, демократҳо, исломиён марказҳои зиёди фарҳангию динӣ ҷамъ мешуданд, фикрҳояшон гуногун ва аксар вақт хилофи ҳамдигар буд.

Бояд иқрор шуд, ки дар ин мавридҳо телевизион барои зуҳури маданияти баланди сиёсӣ мусоидат мекард. Бешубҳа фазои ин сӯҳбатҳои “мизи мудаввар”- и телевизион барои тамошобинони “оинаи нилгуни”-и вилоят бетасир набуданд. Ин сӯҳбатҳо ҳатман ба фазои сиёсию иҷтимоии ҷомеа вилоят низ таъсир доштанд. Агар он лаҳзаҳо телевизион ба тарафгирии ҷонибҳо даст зада ягон ҳарфи таҳриккунандае мегуфт, шояд дар солҳои ҷанги граждании Тоҷикистон вилоятро минтақаи нисбатан орому осоишта ном намебурданд…” (ниг. Темурбой Мирхолиқов “Хиёнат ва эътиқод”, Хуҷанд, соли 1998. саҳ. 57-58)

Муҳаббат Умаровна, занест, мардсифат ва ин тавсифро расонаҳои хабарии ҳамон давра барояш ҷоиз донистаанд ва беҳуда нест. Бо вуҷуди резапайкарӣ, таҳамтан буд, ҷасорат дошт, ҳамеша нуқтаи назари худро ҳимоят мекард, ҳақиқаӣро фошофош мегуфт ва намегузошт, ки ҳамкоронашро беасос ва беадолатона носазо гӯянд ё ба ҷурме гунаҳкор донанд (Мо одате дорем, дар ҳар нокомӣ ва беҳунарӣ айбдорро аз берун ва бахусус ВАО ҷустуҷӯ кунем…)

Соли 1993 ӯро мехостанд, ки ба вазифаи дигар, сардори идораи фарҳанги вилоят гузаронанд. Муҳаббат Умаровна гуфтааст, танҳо ба шарте розӣ мешавад, ки зимомдорони вилоят ба Раёсати идораи телевизион ва радиои вилоят одамони ҳамин касбро бипазиранд, аз ҷумла номзадии маро қабул кунанд. Дар акси ҳол ба истеъфо меравад ва вазифаи навро низ қабул нахоҳад кард. Ҳарчанд намехостанд, аммо ноилоҷ розӣ шуданд…

Ман бо Муҳаббат Умаровна ҳамагӣ каме бештар аз 3 сол кор кардам. Аммо ин беҳтарин айём, давраи созандагиҳо, айёми шинохти худ ва дигарон, давраи қадршиносиҳо, давраи сидқу вафо ва фурушандагиву харидориҳо буд, даврае буд, ки ба арзишҳои воқеии инсонӣ ҳанӯз арҷ мегузоштанд… Хумори он рӯзҳои неку хотирмон ва давраи беҳтраини насли аввали кормандони телевизиони вилоят, яъне поягузорони он мегирад…

Солрӯзатон фархунда бод, Муҳаббат Умаровна – муаллимаи азиз ва Раиси ифтихорию гиромии мо! Худованд бароятон тани сиҳат, хотири ҷамъ ва давлати бегазанди пириро насиб гардонад!

Бо эҳтирому ихлос, шогирдатон
Илҳом Ҷамолиён